عبدالرحیم بن عبدالرحمان جرجاویجِرجاوی، عبدالرحیم‌بن عبدالرحمان، ادیب ، شاعر ، واعظ و فقیه مالکی مذهب قرن چهاردهم. است او را سیوطی جِرجاوی نیز خوانده‌اند. [۱]
عبدالجبار رفاعی، معجم ما کتب عن‌الرسول و اهل‌البیت صلوات‌اللّه علیهم، ج ۱، ص ۲۸۱، تهران ۱۳۷۱ ش.
۱ - مشخصاتوی در رجب ۱۲۸۱ در شهر جِرْجا، واقع در استان سوهاج مصر ، به‌دنیا آمد و بعدها مقیم قاهره شد. [۲]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج ۳، ص ۳۴۶، بیروت ۱۹۹۹.
از سوانح حیات وی اطلاع چندانی در دست نیست. ۲ - وفاتجرجاوی در ۱۳۴۲ درگذشت. [۳]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج ۳، ص ۳۴۶، بیروت ۱۹۹۹.
[۴]
عمررضا کحّاله، معجم المؤلفین، ج ۵، ص ۲۰۶، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت.
بروکلمان ، [۵]
بروکلمان، ج ۲، ص ۷۳۹.
بدون ذکر صریح تاریخ فوت او، وی را تا ۱۳۲۰ زنده دانسته، اما بنا بر برخی قرائن، از جمله زمان پایان برخی از آثار ضبط شده او، [۶]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۴، ص ۲۷۸، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۷]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج ۳، ص ۳۴۶، بیروت ۱۹۹۹.
وی بعد از این تاریخ نیز زنده بوده است.
۳ - آثارجرجاوی چندین اثر فقهی و کلامی برجا گذاشته ولی بیشتر آثار وی، که چاپ هم شده، در زمینه ادبیات و شعر است. ۳.۱ - در علم نحوغُنْیة السالک، شرحی بر اَلْفیه ابن‌مالک ؛ فوائدالطارف و التالد علی شرح العلامه شیخ خالد، حاشیه بر شرح شیخ‌خالد بر آجرومیه اثر محمدبن داود صنهاجی مشهور به ابن‌آجروم و خلاصه آن با نام عَوائدالصِلاتِ الرّبانیة علی متن الا´جرومیة. [۸]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۴، ص ۲۷۶، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۹]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۴، ص۲۷۸، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۱۰]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۴، ص ۲۹۲، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۱۱]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج ۳، ص ۳۴۶، بیروت ۱۹۹۹.
[۱۲]
عمررضا کحّاله، معجم المؤلفین، ج ۵، ص ۲۰۶، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت.
۳.۲ - در زمینه شعراز جمله: ثالث القمرین علی بَیتَی الرَقْمَتَین، شرحی بر دو بیت معروف به بیتی الرقمتین (منسوب به قاضی عیاض یا منسوب به شرف‌الدین مبارک، وزیر ملک‌مظفر) و المِنَنُ الاَحَدیة فی سرّ مدح خَیرِ بریه یا تَشْطیر علی همزیة البوصیری که حاشیه‌ای است بر کتاب اُمُّ القری' فی مدح خیرالوری' معروف به الهمزیة از بوصیری (متوفی ۶۹۶) و مجموعه اشعاری در مدح پیامبر اکرم مانند بُرء السَّقیم فی مَدح البَرِّ الرحیم، و تلخیص الصَّنجی علی مولد البَرْزَنْجی. [۱۳]
عبدالجبار رفاعی، معجم ما کتب عن‌الرسول و اهل‌البیت صلوات‌اللّه علیهم، ج ۱، ص ۲۸۰ـ۲۸۱، تهران ۱۳۷۱ ش.
[۱۴]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۵، ص ۵۳، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۱۵]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۵، ص ۶۱، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۱۶]
بروکلمان، ج ۲، ص ۷۳۹.
۳.۳ - در علم عروضالفتح القریب الوافی، شرحی بر اُرجوزه حِفْنی ناصِف‌بک (متوفی ۱۳۳۷) به‌نام القَوْلُ السَّدید الشّ'افی فی نظم منثور لَآلی‌ء الکافی فی عِلْمَی الْعَروضِ و القَوافی؛ النَفَحاتُ الدُرّیة؛ سُلَّم القواعد الفرضیة لاءیضاح متن‌الرحبیة؛ تشطیر التائیة و کتاب مِرآة اهلِ الزَّمَن لزوال الهَمِّ و الشَّجَن. [۱۷]
بروکلمان، ج ۲، ص ۷۳۹.
[۱۸]
عبدالجبار رفاعی، معجم ما کتب عن‌الرسول و اهل‌البیت صلوات‌اللّه علیهم، ج ۱، ص۲۸۰ـ۲۸۱، تهران ۱۳۷۱ ش.
[۱۹]
عبدالجبار رفاعی، معجم ما کتب عن‌الرسول و اهل‌البیت صلوات‌اللّه علیهم، ج ۱، ص ۴۰۸، تهران ۱۳۷۱ ش.
[۲۰]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۴، ص ۴۶۹ـ ۴۷۰، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۲۱]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۵، ص ۶۱، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۲۲]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۵، ص ۲۷۶، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
۳.۴ - در فقه مالکیبُغْیة السالک الی اَقْرب الْمَسالک، که حاشیه‌ای است بر شرح‌شیخ‌احمد دَرْدِیر العَدوی (متوفی ۱۲۰۱) بر اقرب المسالک؛ فَتْح الخَلاق فی احکام الطلاق؛ اَقْربُ المقاصد الشَّرعیة لمعرفة المُعتَقَدات و الاحکام الدینیة؛ و اَسْهَلُ المناسک لِـإِرصادِالمُحْرِم الناسک عَلی مذهب الامام مالک. [۲۳]
یوسف الیان سرکیس، معجم‌المطبوعات العربیة و المعرّبة، ج۱، ستون ۱۰۸۷، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
[۲۴]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۲، ص ۳۰۶ـ۳۰۷، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۲۵]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۲، ص ۳۸۳، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۲۶]
بروکلمان، ج ۲، ص ۷۳۹.
۳.۵ - در علم کلامدر علم کلام نیز دارای دو اثر است: بُغیة المُسْتَفید فی علم التوحید، و سُلَّم المرید علی متن الباجوری، که هر دو شرحی است بر کتابِ فی التوحید باجوری، متکلم شافعی (متوفی ۱۲۷۷). [۲۷]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۳، ص ۱۰۸، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۲۸]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۳، ص۲۲۷، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۲۹]
المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، ج ۴، ص ۲۸۴، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
[۳۰]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج ۳، ص ۳۴۶، بیروت ۱۹۹۹.
۴ - فهرست منابع(۱) عبدالجبار رفاعی، معجم ما کتب عن‌الرسول و اهل‌البیت صلوات‌اللّه علیهم، تهران ۱۳۷۱ ش. (۲) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۹۹. (۳) یوسف الیان سرکیس، معجم‌المطبوعات العربیة و المعرّبة، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰. (۴) عمررضا کحّاله، معجم المؤلفین، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت. (۵) المکتبة الازهریة، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریة، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹. (۶) بروکلمان. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «عبدالرحیم بن عبدالرحمان جرجاوی»، شماره۴۶۱۰. |